بالاخره بعد از کش و قوس های فراوان توافق نامه ایران و چین برای 25 سال امضا شد

ماجراهای توافق ایران و چین از ۷ تیر ۱۳۹۹ شروع شد. روزی که محمود احمدی‌نژاد در سخنرانی گفت: «دولت ایران مخفیانه در حال امضای قراردادی ۲۵ ساله با یک دولت خارجی است. هر قراردادی که مخفیانه و بدون درنظر گرفتن خواست و اراده ملت ایران با طرف‌های خارجی منعقد شود و برخلاف منافع کشور و ملت باشد، معتبر نیست و ملت ایران آن را به رسمیت نخواهد شناخت.»

این حرف‌های احمدی‌نژاد سوالات زیادی را درباره قرارداد ایران و چین ایجاد کرد و باعث شد در شبکه‌های اجتماعی مختلف اعم از تلگرام، اینستاگرام و توییتر پست‌های مختلفی منتشر شود با این مضمون که چینی‌ها ۵۰۰۰ نیروی نظامی به ایران خواهند فرستاد، چین نفت ایران را با قیمتی ارزان‌تر خواهد خرید، چین صاحب جزیره کیش می‌شود و…

اما واقعیت توافق ایران و چین چیست؟

چه سودی برای ایران و چه نفعی برای چین خواهد داشت؟ چه تاثیری بر اقتصاد ایران و اقتصاد چین می‌گذارد؟

توافق ایران و چین از کجا شروع شد؟

خبرگزاری تابناک روز ۳ تیر ۱۳۹۹ در این خصوص نوشته بود: «هیات دولت روز دوشنبه به ریاست حسن روحانی، رئیس‌جمهوری پیش‌نویس نهایی برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین را بررسی و تایید کرد. در این نشست به وزارت خارجه ماموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، بر اساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند.»

این توافق برای اولین بار پنج سال پیش در دیدار آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران با شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری خلق چین و با عنوان «توافق ایران و چین برای روابط استراتژیک ۲۵ ساله» مطرح شده بود. این دیدار ۱۱ روز پیش از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ در تاریخ ۱۱ تیر برگزار شده بود.

انتشار متن توافق

متن توافقنامه جامع مشترک همکاری‌های استراتژیک ایران و چین ۴ سال و نیم قبل به زبان انگلیسی در وب‌سایت رسمی رئیس‌جمهوی ایران منتشر شده است. تاریخ انتشار این متن ۲۳ ژانویه ۲۰۱۶ (سوم بهمن ۱۳۹۴)، حدود ۶ ما پس از سفر رئیس‌جمهوری چین به ایران است. در این متن اعداد و ارقام و جزئیاتی از این توافق ذکر نشده و صرفا به کلیات بسنده شده است.

توافق ایران و چین یا قرارداد ایران و چین

همان طور که از عنوان مطلب و همچنین از متن منتشرشده توسط دولت ایران مشخص است، این اتفاق بین ایران و چین یک «توافق» است و نه یک «قرارداد».

در حقیقت توافق‌ها پیش از امضا و انعقاد قراردادها صورت می‌گیرند. در توافق دو طرف بر سر کلیات همکاری با یکدیگر موافقت می‌کنند و پیشنهادها و توصیه‌هایی را در متن توافق می‌نویسند. از این رو توافق الزامی برای اجرا نخواهد داشت.

توافق تنها وقتی می‌تواند اجرایی شود که قراردادهایی بین دو طرف امضا شود. در حقیقت، مرحله بعد از توافق انجام مذاکرات و امضای قرارداد است.

در مورد ایران و چین هم صرفا توافق صورت گرفته و هنوز قراردادی بین دو طرف به انجام نرسیده که ایران را ملزم به انجام کاری کند.

نکاتی درباره قرارداد ایران و چین به نقل از منابع غیررسمی

نشریه پترولیوم اکونومیست در تاریخ ۳ سپتامبر ۲۰۱۹ (۱۲ شهریور ۱۳۹۸) در گزارشی به انتشار جزئیاتی از توافقنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران-چین پرداخته و مدعی شده که طی این توافقنامه چین ۲۸۰ میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز ایران و ۱۲۰ میلیارد دلار در صنعت حمل و نقل ایران سرمایه‌گذاری می‌کند. در مقابل شرکت‌های چینی اولویت اول اجرای پروژه‌ها هستند و ۵۰۰۰ سرباز چینی برای تامین امنیت پروژه‌ها به ایران اعزام می‌شوند.

این اعداد و ارقام قرارداد ایران و چین توسط منابع غیررسمی منتشر شده و هنوز توسط دولت‌های ایران و چین تایید نشده است.

چرا اعداد و ارقام مهم هستند؟

در متن توافقنامه هیچ عدد و رقمی دیده نمی‌شود. به دلیل اینکه هنوز قراردادی امضا نشده است. توافق ایران و چین صرفا بندهای کلی است و نشانی از اعداد و ارقام و جزئیات دقیق نیست تا بتوان بر اساس آنها قضاوت کرد.

در حال حاضر هم هنوز قراردادی بین دو طرف امضا نشده تا ایران و یا چین تعهداتی را قبول کنند و ملزم به اجرا و انجام آنها شوند.

این سند صرفا یک چارچوب کلان درباره حوزه‌های همکاری است و اعداد و ارقام در مراحل بعد که سند تبدیل به پروژه‌های مشخص سازمان‌ها و بخش‌های مختلف با ارگان‌های چینی خواهد شد، می‌تواند روی کاغذ بیاید؛ لذا در شرایطی که فعلا هیچ پروژه‌ای نیست، بنابراین اعداد و ارقام نیز نمی‌تواند هیچ قطعیتی داشته باشد.